Bor İçeren Topraklardan Streptomyces Bakterilerinin İzolasyonu ve Karakterizasyonu

Hani her yağmurdan sonra burnumuza gelen o eşsiz koku var ya.. Bizim toprağın kokusu sandığımız o güzel koku aslında toprakta yaşayan bir tür bakteri çeşidinden başka bir şey değildir. Actinomycetes isimli bakteri grubunun içinde yer alan özellikle Streptomyces bakterileri bu kokunun asıl sorumlusudur. Tam olarak bu bakterilerin oluşturmuş olduğu sporlarda gizlidir kokunun sebebi ve Geosmin denen bir maddedir. Geosmin Yunancada “Toprak Kokusu” anlamına gelir. Bu sporlar bakterilerin uygun olmayan durumlarda dahi hayatta kalabilmelerini sağlamaktadır. Yağmur yağdığı zaman bu geosmin su ile temas eder ve sporlar havaya yükselerek burnumuza ulaşıp toprağın kokusu ile buluşmamızı sağlar. Yani aslında kokan tam olarak toprak değildir. Bu bakterilerin burnumuza ulaşan o eşsiz kokuyu üretmelerinin dışında çok daha farklı ve önemli bir özellikleri vardır.

Bu bakterilerin en ilginç özelliği, antifungal, antiviral, antitümöral, antihipertansif, başlıca antibiyotikler ve bağışıklık baskılayıcı gibi biyoaktif sekonder metabolitler üretebilmesidir. Günümüzde kullandığımız bir çok antibiyotiğin en büyük üreticilerdirler. Evimizde ilaç dolaplarının içerisinde neredeyse her gün gördüğümüz antibiyotikler topraktan başlayan bir süreçle ilaç sanayinden eczanelere kadar ulaşan uzun bir yol izlemektedir. İşte biz doğada bu bakterilerin keşfi için çalışmalar yapıyoruz. Keşfedilecek her yeni bakteri ve onun üreteceği yeni bir antibiyotik aslında bizim enfeksiyonlara karşı savaşırken yeni bir destek ilaçla daha güçlü olmamız demektir. Uzun yıllardır ben ve bir çok akademisyen hocamız çok sayıda bilimsel çalışmamızla bu alanda bilimsel çalışmalar yaparken, yerli ve yabancı yüksek lisans-doktora öğrencilerimizin de tez çalışma konularında da yeni antibiyotik üreticileri keşfetme heyecanı ile hız kesmeden incelemelerimize devam etmekteyiz.

Dünyanın en fazla bor madenine sahip ülkesi olarak, bor içeren topraklarımızdaki mikroorganizma çeşitliliği üzerine yapılan bilimsel çalışma sayısının tam aksi şekilde oldukça az oluşu bizi daha önce yapmış olduğumuz çalışmalar ile bor içeriği yüksek habitatların mikrobiyal içeriğinin araştırılmasına yöneltmiştir. Bu doğrultuda bor içeren topraklardan Streptomyces bakterilerinin izolasyonunu yaparak, izolatların farklı bor konsantrasyonlarındaki büyüme, gelişme parametrelerini ortaya koymayı, ayrıca fenotipik ve biyokimyasal özelliklerini belirleyerek türlerin moleküler karakterizasyonu 16S rDNA dizi analiz sonuçlarına göre genetik pozisyonlarının bilim dünyasına sunulmasını amaçlamaktayız.

Yeni başladığımız  Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi BAP19-1003-003 nolu “Bor İçeren Topraklardan Streptomyces Bakterilerinin İzolasyonu ve Karakterizasyonu” isimli proje kapsamında dünya bor rezervlerinin büyük bir kısmını bünyesinde barındıran ülkemizin böylesine ekstrem şartlarında elde edilecek mikrobiyolojik yeni veriler ile çalışmalarımıza hız verirken, yeni antibiyotiklerin keşfi ile gerek tıp gerekse eczacılık alanında temel bilgi ve materyal kazandırma gayreti içerisindeyiz.